Trung Quốc sẽ ủng hộ Nga như thế nào khi xảy ra xung đột với Ukraine?

Đại sứ Trung Quốc tại Liên Hiệp Quốc Trương Quân vừa kêu gọi tất cả các bên liên quan trong cuộc khủng hoảng Ukraine kiềm chế và tránh bất kỳ hành động có thể làm leo thang căng thẳng, theo Reuters.

Ông Trương còn nói Bắc Kinh hoan nghênh và khuyến khích mọi nỗ lực tìm giải pháp ngoại giao cho cuộc khủng hoảng. Đại sứ Trương đưa ra lời kêu gọi mới sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin tối 21.2 ký sắc lệnh “công nhận độc lập, chủ quyền của Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Cộng hòa Nhân dân Luhansk”, hai khu vực ly khai ở miền đông Ukraine, và ra lệnh triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình sang những khu vực này, theo Reuters.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 21.2 ký các tài liệu, trong đó có sắc lệnh công nhận độc lập của hai khu vực ly khai ở miền đông Ukraine

AFP

Tổng thống Putin có động thái như trên sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 18.2 tuyên bố ông tin ông Putin đã quyết định có hành động quân sự đối với Ukraine trong vài ngày tới. Mỹ và các đồng minh phương Tây trong mấy tuần qua lo sợ Nga tập trung binh sĩ gần biên giới Ukraine để tấn công nước láng giềng và cảnh báo sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt nếu Nga có hành động như thế. Moscow đã nhiều lần bác bỏ cáo buộc trên, nhưng tuyên bố sẽ có hành động liên quan quân sự nếu không nhận được những sự đảm bảo an ninh từ phương Tây, trong đó có cam kết không bao giờ để Ukraine gia nhập NATO.

Phép thử cho Trung Quốc

Trước đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng Mỹ “lan truyền thông tin giả” và tạo ra căng thẳng, đồng thời kêu gọi Washington tôn trọng và giải quyết các yêu cầu của Nga về đảm bảo an ninh, theo Reuters.

Trong bối cảnh căng thẳng với phương Tây liên quan Ukraine leo thang, Tổng thống Putin ngày 4.2 đã đến Bắc Kinh dự lễ khai mạc Thế vận hội Mùa đông, tuyên bố với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình về một mối quan hệ hợp tác chiến lược “không giới hạn” giữa hai nước, theo Reuters. Truyền thông Trung Quốc còn nhấn mạnh hai nước “vai kề vai trong việc duy trì công lý trên thế giới”.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Bắc Kinh ngày 4.2

Chụp Màn hình Hoàn Cầu Thời Báo

Nếu Nga có hành động quân sự đối với Ukraine thì việc đó sẽ kiểm tra quyết tâm của Trung Quốc biến những tuyên bố ủng hộ thành hành động, đặc biệt khi Trung Quốc đã tuyên bố nguyên tắc chính sách ngoại giao của mình là không can thiệp vào chuyện nội bộ của nước khác, theo Reuters. Một số chuyên gia cho rằng Trung Quốc gần như chắc chắn không muốn liên quan về mặt quân sự.

Dù Trung Quốc và Nga đã vượt qua “cuộc kết hôn giả” và trở thành gần như là một liên minh, nhưng mối quan hệ hiện nay giữa hai nước còn lâu mới đạt tới mức như là một liên minh chính thức mà có thể đòi hỏi một bên triển khai binh sĩ đến hỗ trợ nếu bên còn lại đối diện các mối đe dọa, theo giáo sư về quan hệ quốc tế Thời Ân Hoằng tại Đại học Nhân dân (Trung Quốc).

“Cũng như Trung Quốc không mong Nga hỗ trợ về mặt quân sự trong trường hợp xảy ra chiến tranh liên quan Đài Loan, Nga không mong Trung Quốc hỗ trợ về mặt quân sự liên quan vấn đề Ukraine và Nga cũng không cần sự hỗ trợ như thế”, giáo sư Lý Minh Giang tại Trường nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam ở Singapore, nhận định.

“Thể hiện người bạn đáng tin cậy”

Thay vào đó, Trung Quốc sẽ thể hiện mình là người bạn đáng tin cậy bằng cách không cùng những nước khác lên án Nga nếu Moscow có hành động quân sự đối với Ukraine, theo Reuters. Hồi tháng trước, Trung Quốc là quốc gia duy nhất cùng Nga cố ngăn Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (có 15 thành viên) tiến hành cuộc họp về việc Moscow tập trung binh sĩ gần biên giới Ukraine. Cuộc họp do Mỹ đề nghị và đã diễn ra. Trước đó vào năm 2014, Trung Quốc đã bỏ phiếu trắng trong cuộc cuộc bỏ phiếu cho một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc do Mỹ soạn thảo nhằm kêu gọi các nước không công nhận việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea từ Ukraine.

Giới chuyên gia còn cho rằng Trung Quốc cũng sẽ mở rộng hợp tác kinh tế với Nga để giảm thiểu tác động từ những lệnh cấm vận mà phương Tây dọa sẽ áp đặt nếu có một cuộc tấn công. Sau khi Nga sáp nhập Crimea, vài ngân hàng nhà nước Trung Quốc, trong đó có Ngân hàng Phát triển Trung Quốc và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc, cung cấp các khoản vay cho những ngân hàng nhà nước Nga bị phương Tây cấm vận.

“Với tình trạng thế giới bị phân cực, có khả năng Mỹ và phương Tây sẽ đoàn kết trong việc cô lập và cấm vận Trung Quốc cùng với Nga”, ông Thời bình luận. Trong tháng này, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói rằng các công ty Trung Quốc sẽ đối mặt hậu quả nếu tìm cách tránh né bất kỳ biện pháp kiểm soát xuất khẩu áp đặt lên Moscow trong trường hợp Nga có hành động quân sự với Ukraine. Một nguồn thạo tin tiết lộ rằng những lệnh cấm vận liên quan công nghệ và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mà Mỹ đang lên kế hoạch cùng các đồng minh sẽ vượt xa khả năng tránh né của Trung Quốc.

Trung Quốc được cho là không muốn Nga có hành động quân sự đối với Ukraine. Một cuộc tấn công như thế sẽ cho thấy Tổng thống Putin phớt lờ những lời kêu gọi của Bắc Kinh là giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine một cách hòa bình, làm dấy lên nghi ngờ về hiệu quả Trung Quốc có thể tạo ra với tư cách là bên đối thoại, theo ông Thời.